Hans' Weerweb

03-01-2012 - Stormchase / Hevige koufrontpassage!

Inleiding

Een uitdiepende depressie trekt deze dag over het noorden van Schotland naar het zuiden van Zweden met ten zuiden een sterk windveld. Voor Nederland geldt dat we te maken krijgen met dat windveld en (vooral) de frontpassages. Op het koufront zit voor de middag lijnconvectie met ook zeer zware windstoten in de verwachting. De diverse modellen geven voor Nederland maximale windstoten van 90 tot 115 km/uur, vooral voor het noordwesten. Voor het diepere binnenland is dat +/- 95 km/u. Estofex geeft een level-2 af voor een overgroot deel van NL i.v.m."severe to damaging wind gusts".

Dit alles ook met een bak regen, en ook a.s. donderdag kunnen we met soortgelijk weer te maken krijgen... PS: ik realiseer me dat ik in de berichtjes hier vrijwel alleen spreek over Nederland, maar dat is nu eenmaal waar deze site (vooral) over gaat. Voor vandaag kan je ook met de nodige zorg naar de Noordzee en vooral Denemarken kijken. Daar kan de wind wel eens echt extreem uithalen!

(Klik hier om de rest van de inleiding over te slaan)

Hieronder (gedeelten van) de KNMI Guidance en Estofex forecast en het nodige kaartmateriaal. Het is allemaal wat veel maar het is dan ook een best bijzondere situatie en de besprekingen geven een mooi inzicht in de afwegingen van de betrokken meteorologen bij de beoordeling. Sommige kaartjes zijn spectaculair te noemen!

De door Estofex ingeschatte kans op een tornado bij passage van het koufront vind ik wat lastig: op het noordelijke gedeelte van het front een gunstiger positie t.o.v. de jet, maar op alle hoogtes erg veel (teveel?) wind, zeker ook op grondniveau. Zuidelijker is dat dan weer beter, maar daar is ook de rechteruitgang van de jet in de buurt. We zullen dus vooral de windstoten in de gaten houden!

KNMI Guidance:
Modellen algemeen tot +48 uur - Beoordeling door meteoroloog
Geldig tot woensdag 04 januari 2012 24.00 locale tijd

Guidance modelbeoordeling voor Nederland, de 
Nederlandse kustwateren en de Noordzee, gebaseerd op de HIRLAM run van 00 
UTC en de overige genoemde modellen en gidsen met bijbehorende runtijd.

SYNOPTISCHE SITUATIE:
Een actieve depressie (rapid cyclogenesis) net ten noordwesten van Ierland trekt oost-noordoostwaarts en ligt vanochtend 09 UTC boven het noorden van Schotland, trekt vervolgens oostwaarts en ligt woensdag 00 UTC boven het uiterste zuiden van Noorwegen. De snelle uitdieping lijkt een samenspel tussen de linkeruitgang van de jet die aan het koufront gekoppeld is en de rechter-ingang van de jet die voor het systeem uit loopt. Het warmtefront bereikt halverwege de ochtend het westen en verlaat het oosten rond 12 UTC. Het koufront trekt tussen 15 en 18 UTC over het land. In de warme sector neemt de zuidwestelijke stroming sterk in kracht toe, met de piek nabij het koufront. Tijdens passage van het koufront ligt ons land grotendeels onder de rechter-uitgang van een jet streak. Achter het koufront wordt de stroming westelijk en stroomt weer polaire lucht uit over het aandachtsgebied. Woensdagnacht trekt het lagedrukgebied weg naar Scandinavië maar passeert er nog wel een trog ons land, zowel aan de grond als in de bovenlucht. Woensdag overdag blijft er een strakke west- tot noordwestelijke stroming staan en donderdagavond laat bereikt een volgend lagedrukgebied het uiterste noorden van de Noordzee. Het bijbehorende warmtefront bereikt in de avond ons land.

MODELBEOORDELING:
HIRLAM is nu al een aantal runs achter elkaar erg consistent (ook met ECMWF) met koers en kerndruk van het laag ten gevolge van RACY. Ook in de timing van het warmte- en koufront zit weinig verschil, alhoewel de 00-uur run een fractie sneller is dan de vorige run. GFS komt voor vandaag met beduidend hogere windstoten voor boven land, vooralsnog gaan we uit van Hirlam, Harmonie en ECMWF. Voor vanavond, vannacht en morgen overdag is Hirlam iets rustiger dan de voorgaande run.

WIND:
Belangrijkste aandachtspunt is de stormdepressie van vandaag met het sterkste windveld bevindt zich ten zuiden van de kern. (10-11 Bft op de Noordzee, Fladengronden/Vissersbank). Voor het koufront uit voor onze kust in het algemeen ZZW 9 Bft. De wind is dan dus nog aflandig. Bij de passage van het koufront en net daarvoor zijn de uitschieters waarschijnlijk het sterkst. Het front gaat gezien de sterke windschering en convergentie in de grenslaag mogelijk gepaard met lijnconvectie en een wind van ongeveer 80 kn op 850 hPa. In de warme sector is TKE waarschijnlijk heel representatief, 45 tot lokaal 50 boven land, 50-55 in de kustprovincies. In het Waddengebied mogelijk nog enkele knopen daarboven. Peps laat landinwaarts bij het koufront nog steeds slechts een 10-20% kans zien van uitschieters van meer dan 29 m/s, aan de noordwestkust is dat 70-90%. Ook HARMONIE laat in dat gebied vergelijkbare waarden zien. Een factor die mogelijk tegenwerkt is het feit dat Nederland op het moment van frontpassage onder de rechter-uitgang van een jet-streak ligt. Na koufrontpassage overigens aanhoudend zware windstoten vlak aan zee. Kans op het overschrijden van de criteria voor extreem weer (120 km/u langs de kust, 100 km/u landinwaarts) is vooralsnog gering (20-30%) en gaan we voorlopig uit van de uitstaande waarschuwingen. 
Woensdagnacht in de kustdistricten nog steeds een dikke 8 Bft. Woensdag overdag neemt de wind iets in kracht af maar blijft langs de kust hard tot stormachtig, 7 tot 8 Bft, meeste wind in het Waddengebied. Zware windstoten komen woensdagnacht mogelijk in het gehele kustgebied vooral voor bij de buien bij de (hoogte)trog, nog steeds 75-90 km/uur. Woensdag overdag alleen nog in het noordelijke kustgebied nog zware windstoten van rond de 80 km/uur.

BEWOLKING:
Van het westen uit toenemende frontale bewolking. Kans op lage Stratus (beneden de 500 vt) lijkt me gezien de sterke wind klein. Bij het koufront mogelijk lijnconvectie, er is sterke windschering en convergentie. HARMONIE geeft al een indicatie van lijnconvectie, diepte van de convectie is echter onzeker en kan dus worden tegengewerkt onder de rechter-uitgang, blijft een aandachtspunt ook gezien de zeer markante Dark Stripe. Na passage van het koufront convectieve bewolking, in het Waddengebied in de avond kans op een enkele bui met hagel en onweer (T500 -36 C). De convectieve patronen schuiven wel steeds wat, de diepste onstabiliteit zit duidelijk in het noorden (tijdelijk linkeruitgang van de jet). Woensdagnacht bij de (hoogtetrog) geclusterde CB's, toppen tot FL200. Woensdag overdag veelal Cu-bewolking, kans op CB's wordt door een kleine inversie rond 6000 vt kleiner, maar blijft in de noordelijke helft van het land ook in de ochtend mogelijk. In de avond toenemende frontale bewolking op nadering van het volgende systeem.

NEERSLAG:
Begin van de ochtend de eerste neerslag op de westkust van het warmtefront, snel over het land uitbreidend. In warme sector rond het middaguur ook drogere perioden, op het koufront vanmiddag weer enkele stevige buien, mogelijk dus kortdurend lijnconvectie (orde 5-10 mm). Vanavond enkele losse buien in het noorden van het land. Komende nacht tijdens trogpassage geclusterde buien met mogelijk ook hagel en onweer. Morgenavond bij het volgende warmtefront weer af en toe frontale regen.

ZICHT:
In het algemeen goed, in frontale neerslag en buien soms matig. Vanwege de harde wind waarschijnlijk geen echt slechte zichtcondities.

TEMPERATUUR:
In het algemeen zien we weinig verschillen tussen HIRLAM en KTG. Tx wordt vanmiddag in de warme sector vlak voor het koufront uit bereikt, 9-11 graden. Tn komende nacht rond 6 graden, Tx morgen overdag 7 a 8 graden.

Paraaf meteoroloog: homan
Uitgifte: 03/01/2012 05.54 uur LT.

 De door GFS 06z berekende windstoten:

Hieronder een aantal kaarten van de "Lightning Wizard" 😀 op basis van HirLam data die recentelijk in aanvulling op de GFS gegevens op de site beschikbaar zijn. Absoluut spectaculaire waarden!

Estofex Forecast:

Valid: Tue 03 Jan 2012 06:00 to Wed 04 Jan 2012 06:00 UTC
Issued: Mon 02 Jan 2012 23:32<
Forecaster: TUSCHY

A level 2 was issued for SE-UK, the Netherlands, N-Belgium, N-Germany, Denmark and adjacent offshore areas mainly for severe to damaging wind gusts. An isolated, strong tornado event can't be ruled out. A level 1 surrounds the level 2 mainly for strong to severe wind gusts.

SYNOPSIS
The major player for this forecast package will be a low pressure area over Scotland, which moves eastwards and eventually approaches S-Norway and Sweden during the end of the forecast period. Models and ensemble data are on a similar track and show a deepening low, which enters the N-North Sea during the early daytime hours. Some discrepancies exist in how far the vortex deepens, with GFS members still indicating substantial spread in the surface pressure fields. Healthy looking satellite presentation, good persistence in past model runs and also satisfying performance in similar, past events let me lean more towards GFS and hence, we will use a blend of GFS/WRF and ECMWF for this outlook.

Modified tropical air from the Bahamas fuels the system, resulting in a rapidly intensifying baroclinic zone west of Scotland. This region of high baroclinity was the place of birth for that depression. Also, a pronounced reservoir of stratospheric air with an high content of IPV can be detected just NW of the developing depression. This air mass becomes incorporated into the rapid cyclogenesis process in form of an healthy, eastward moving dry slot. This set-up assists in an overlap of dry stratospheric air, moist LL air and strong forcing over the North Sea and adjacent areas. Latest phase diagrams indicate a developing (shallow) warm core structure as the feature crosses the North Sea and as a pronounced occlusion starts to wrap around the center. The overall evolution seems to follow a classic, major cold conveyor belt cyclogenesis.

DISCUSSION
... Parts of Ireland, UK, parts of the North Sea, Netherlands, parts of Belgium, N-Germany, Denmark, S-Sweden and the S-Baltic Sea....

The first feature of interest will be the eastward racing cold front, which moves off Ireland during the start of the forecast, then affects UK during the morning hours, Benelux during the afternoon hours and N-Germany thereafter. Of interest is the concurrence between the strong surface front and an IPV streamer, which are both well co-located in past few model runs. 
Propelled by a stout PVA max, the cold front passage will be pretty active in form of a forced line of convection (LEWP-like) and a solid line of enhanced convection is expected to race eastwards (e.g. over SE-UK, the Netherlands and Belgium, N/NE-Germany, NW Poland and parts of the Baltic Sea). A potent 30-40 m/s 700 hPa jet points into the backside of the cold front with 25-30 m/s at 850 hPa. Forecast soundings hint at a deeply mixed postfrontal air mass and numerous severe to damaging wind gusts are well possible along the cold front. There is not yet an indication that a concentrated swath of damaging wind gusts evolves along the cold front, so the level 2 was cut off onshore pretty fast. Also, with SRH values running off the chart, we can't exclude embedded, rotating cells with a tornado risk. With expected LL CAPE/shear overlap, even an isolated strong tornado event is possible. The cold front gradually outruns strongest wind fields as the depression over SW-Norway slows down, so the overall risk gradually diminishes further east over the Baltic Sea. However, we decided to expand the level areas far to the east as the weakening phase of forced, convective lines are not well handled in global model fields.
The activity gradually diminishes south of the level 2, as the front drops to the south over France and W-Germany. It becomes aligned more parallel to the background flow and will be left behind strongest forcing to the north, so degree of organization becomes less betimes. Nevertheless, sporadic thunderstorms are possible as far south as CNTRL/E-France and S-Germany with cold front featuring either a more solid LEWP or numerous smaller narrow cold front rainbands. Strong/severe wind gusts will be the primary hazard.

Stormchase

Vertrek: 15:15
Terugkomst: 17:15
Totaal aantal km: 20
Route: Den Bosch, (omg.) Den Dungen, Wijbosch
Waargenomen: Convectie, zware windstoten, zeer zware neerslag

Woohoohoo! De 1e "storm"-chase al op 3/1 en meteen een groot succes! Was vanaf 15:15 op pad en koos een plek met goed uitzicht en hield Buienradar in de gaten om maar zeker te zijn dat ik voor een boogsegment in de lijn van het koufront stond. De passage was extreem en deed me denken aan Kyrill (jan. 2007). Eigenlijk mooier nog omdat  alles verdween achter een extreem dicht en witgrijs neerslagscherm terwijl mijn auto (>1900kg!) hevig stond te schommelen door de wind!

Er stonden per 12:40 al weer de nodige vanaf KNMI stations gemelde zware windstoten op het maximum kaartje, waaronder een aantal >100 km/u boven land/kust! Ik hield tijdens druk werk zo goed als kwaad als dat dat kon met een scheef oog de satellietbeelden en Buienradar in de gaten en kon gelukkig bijtijds op pad.

De satellietbeelden van het oprukkende koufront waren indrukwekkend met flink wat hoogteverschil en de fel beschenen hogere toppen van diepere convectie op het front:

Om 14:45 trekt het koufront NW-NL binnen. Ook mooi de scherp afgetekende achterkant van de bewolking bij het front. De aankomst van het front ging gepaard met enkele wel zeer forse windstoten waarover later meer. Maar ook al eerder werd er schade en overlast gemeld door wind/windstoten, met uiteraard ook weer de nodige ellende voor weg-, lucht- en waterverkeer.

15:40 Ter plaatse tussen Den Dungen en Den Bosch. Ik raadpleegde opnieuw de neerslagradar en als het allemaal een beetje uitkomt moet hier de zuidelijke punt van een van de inmiddels ontstane boogsegmenten op het front passeren. Dat geeft kans op extra geweld en ik heb hier goed zicht om het te zien aankomen.
Eerst een blik van het front vandaan: voorlopig nog grijs, nimbostratus en een stevig doorstaande wind, naar schatting 6 tot 7 Bft met vlagerige uitschieters.

Dan de lens gedraaid naar het westen. Dat ziet er al convectiever uit, bovendien wordt de bewolking geleidelijk steeds donkerder en meer "getekend":

16:06 Het geduldig wachten (is een van de lastigste dingen 😅) lijkt te worden beloond. Zie ik daar een neerslagscherm met de (weliswaar wat bescheiden) boogvorm van de cb arcus?

16:17 Het bewolkingsbeeld wordt snel dreigender - maar tot m'n genoegen kijk ik hier wel tegen het uiteinde van een boogsegment aan zo te zien! Hieronder: op het Buienradar beeld zien we het typische beeld bij een LEWP, Line Echo Wave Pattern. De golfvormen worden veroorzaakt door krachtige convectieve kernen op de lijn van het front.

Pfff, het wordt wel erg donker, dat moet een massief wolkenpakket zijn met zeer dichte neerslag!

16:25 Het gaat nu snel en overrompelend... Het verkeer op de A2 stokt en het is aardedonker geworden. Hieronder: ineens komt er een grijswitte muur van neerslag op me afgesneld. Let ook op de "bulten" boven het asfaltweggetje, het zijn echte golven die op me afkomen.

Met de ruitenwissers op de allerhoogste stand. Het zicht werd teruggebracht tot +/- 70 meter of nog minder (opnamen zijn op 35mm fullframe).

16:25 bij de twee foto's hierboven: ongelooflijk hoe snel de band met hevige neerslag passeert en terwijl dat gebeurt hoeveel lichter het wordt. Het is nog steeds 16:25, het hevigste deel zal in minder dan 1,5 minuut over me heen trekken!

16:28 Bij de uitstaande verwachtingen en  waarschuwingen is natuurlijk ook de convectie zelf belangrijk om in de gaten te houden dus hieronder een paar beelden van de achterkant van de lijn, erg turbulent.

16:37 Als al op de statellietbeelden te zien was: de achterkant van de bewolking was erg scherp begrensd. Ik kon nu in NW-richting al een soort avondgloed zien, het werd hier echter te snel donker om de opklaring nog te kunnen meemaken. Uit andere delen van NL kwamen fraaie foto's waarop de achterkant van de wolken fraai rood beschenen werd door de ondergaande zon.

16:45 Missie geslaagd! Nu op weg naar huis, er lagen diverse bomen om of geknakt en grote takken op de weg. Gelukkig niet in grote getale want om die tijd zijn ook weer de nodige mensen met de fiets of brommer onderweg. Ik zag net voor de passage al fietsers lopen met de fiets aan de hand. Na de passage zullen die zeker gevonden hebben dat deze situatie een volledig weeralarm waard was! Op weg naar huis meerdere brandweerauto's zien uitrukken voor het nodige opruimwerk.

Op dat moment is de lijn mijn thuishaven al voorbij en lijkt op het radarbeeld wat samenhang in te leveren:

Hieronder de windmaxima kaartjes vanaf weerplaza.nl, en die zien er toch imposant uit. Van Vlieland kwam een gemeten windstoot van 145 km/u (!!) waarover eerst de nodige twijfel bestond maar die later toch in de meetwaarden werd opgenomen (zie het laatste kaartje onderaan). Op dat bijgewerkte kaartje vallen naast de 119 km/u van IJmuiden ook de boven land gemeten waarden van 109 en 111 km/u op, dat mag met recht het zwaardere werk genoemd worden. Mijn eerste extreemweerbeleving van 2012 zit er op en dat al op 3 januari! En we kunnen meteen vooruitkijken naar a.s. donderdag 5/1 - het zou dan nog heftiger kunnen uitpakken!

Bronnen

Sluiten

Web Analytics